دکتر مهران حسنی
دبیر و نایب رئیس انجمن گردشگری پایدار سبز مازندران
عضو انجمن متخصصان گردشگری ایران
گردشگری پدیده‌ای پیچیده، ظریف، شکننده و بسیار حساس و تاثیر‌پذیر در مقابل بحرانها و تحرکات سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی در جهان است.
میزان تأثیرپذیری گردشگری به‌اندازه‌ای‌ست که اختلال در هر یک از موارد فوق می‌تواند گردشگری را مختل و تعطیل نماید و موجب عدم رونق کسب و کار شود.
در توسعه گردشگری، عوامل متعددی به صورت زنجیره، ایفای نقش می‌کنند که در این بین امنیت و احساس امنیت از شاخص‌ترین آنها محسوب میشود. توجه و رویکرد به امنیتِ پایدار و در تمام ابعاد جانی، مالی و…، باید توسط هر کشور میزبان برای گردشگران فراهم و در اولویت قرار گیرد.
به‌طور حتم احساس امنیت و ایمنی در هر کشور و منطقه‌ای علاقه‌مندی و انگیزه سفر را ایجاد و سفرِ توام با آرامش را به ارمغان می‌آورد.
اساساَ رونق گردشگری در یک منطقه و تردد گردشگران در یک مقصد موجب شکل گرفتن امنیت شده و هر چقدر احساس امنیت افزایش یابد بر میزان مدت اقامت وانتخاب مجدد سفر تاثیر مستقیم خواهد گذاشت، و در صورت عکس موضوع، علیرغم تمایل، از سفر به کشورهای مورد نظر و علاقه‌شان اجتناب خواهند کرد.
ایران کشوری‌ست که براساس گزارش سازمان جهانی توریسم دارای رتبه پنجم در منابع و جاذبه‌های طبیعی و رتبه دهم در منابع و جاذبه‌های باستانی و تاریخی و میراث فرهنگی است، امری که بیانگر ظرفیت و پتانسیل بسیار بالا در جلب و جذب گردشگران از کشورهای هدف است و ارز‌آوری و ایجاد اشتغال از اثرات مثبت آن به عنوان یک فعالیت اقتصادی است که سایر بخش‌ها نیز از آن بهره‌مند خواهند شد.
ایران با وفور و تنوع در ظرفیت‌ها نتوانسته به جایگاهی که شایسته آن است، دست یابد. کشورمان براساس پژوهشی که در سال 2023 توسط اتاق بازرگانی ایران در حوزه گردشگری انجام شد، شاخص توسعه گردشگری و سفر در میان 119 کشور جهان در جایگاه 73 قرار دارد که نشان‌دهنده نامناسب بودن جایگاه ایران به نسبت ظرفیت جاذبه‌ها در مقایسه با کشورهایی‌ست که فاقد این ظرفیت هستند.
این عدم تناسب به عقیده کارشناسان دلایل متعددی دارد که از جمله آنها فقدان بسترهای اقتصادی مناسب برای جذب سرمایه گذاری در ایجاد تاسیسات گردشگری، نیز بی‌انگیزگی سرمایه‌گذاران، تبلیغات ضعیف و عامل بسیار حائز اهمیت، انتشار اخبار منفی از ایران و…، است.
در ارتباط با انتشار اخبار منفی با رویکرد ایجاد احساس عدم امنیت در ایران، تجربه دست‌اندرکارانی که در زمینه ورود توریسم به ایران فعال هستند، بیانگر آن است که حس عدم امنیت در هنگام ورود به کشور در گردشگران وجود دارد، ولی وقتی در گشت‌های مختلف شهری و بین شهری به مناطق مختلف شرکت می‌کنند، و طی مشاهدات عینی و ارزیابی رفتارهای شایسته و مناسبی که در مراکز اقامتی، پذیرایی، سرگرمی، تفریحی، فروشگاه‌ها و مراکز خرید و حتی در خیابانها با آن مواجه می‌شوند، نگاهشان که از القاء فقدان امنیت از طریق غول رسانه‌های خارجی به صورت پیش‌فرض شکل گرفته، تغییر کرده و ایران را با رضایت ترک می‌کنند.
لذا، مشکل و فضای مسمومی که زمینۀ سوء برداشت را در مبداء سفر ایجاد می‌کند، به صورت سیستماتیک و برنامه‌ریزی شده توسط اتاق‌های فکر قوی با وجود افرادی قدرتمند و صرف هزینه‌های بسیار سنگین صورت می‌گیرد.
در حالی که ما خوب می‌دانیم، ایرانیان، مردمان با اصالتی هستند، که به مهمان‌نوازی شهره‌اند و حق میزبانی را نسبت به مهمانان درست و صحیح به جا می‌آورند.
بنابراین برای رفع آنچه‌که امروز از این بداخلاقی‌ها تحت عنوان «ایران‌هراسی» نام می‌بریم، نیازمند اتاق فکری به مراتب قوی‌تر با بهره‌گیری از اندیشمندان و متخصصان متعهد، و با تخصیص اعتبار مناسب است، که نقشه راهی با پشتوانه مطالعاتی را ترسیم کنند، و مراجع ذی‌صلاح قانونی و صاحب تکلیف و مسوولیت در اجرا نسبت به عملیاتی نمودن و نشان دادن چهره واقعی ایران و ایرانیان به جهانیان و مشخصاً به کشورهای هدف گردشگری اقدام نمایند.
حلقه بعدی از این زنجیره، صاحبان مقاصد گردشگری هستند که علاوه بر میزبانی شایسته و مطلوب از مهمانان خارجی، دارای تکالیفی در برقراری امنیت محیطی به عنوان منطقه گردشگر‌پذیر بامشارکت مراجع صاحب صلاحیت‌اند تا سطح امنیت منطقه مورد نظر را ارتقاء دهند. به طور قطع، تحقق این امر مهم موجب حس اعتماد گردشگران به امنیت منطقه به عنوان یک سرمایه اجتماعی و حضور بیشترشان در آن منطقه، افزایش درآمد و رفع بیکاری را به ارمغان خواهد آورد. لذا نقش و جایگاه جامعه محلی را در برنامه‌های اجرایی نباید از نظر دور داشت.
مواردی که به آنها اشاره شد به عنوان ملاک امنیت در گردشگری و احساس امنیتی‌ست که توسط گردشگران باید درک شود. و ایجاد این احساس حیاتی، موجب شکل‌گیری سفر و بدون آن، سفر، امری غیرممکن خواهد بود.
موضوع این یادداشت مهمتر و حائز اهمیت‌ترخواهد شد، به وظیفه‌ای که مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان در ماده82 قانون برنامه هفتم پیشرفت به وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مبنی بر ورود 15میلیون گردشگر تا پایان برنامه مزبور تکلیف کرده‌اند که قطعاً هر دو مرجع محترم با تعیین هدف کمی فوق، برای اثرات متعدد گردشگری خارجی جایگاه خاص قائل‌اند.
بدین جهت ارائه داشته‌های کشورمان در انواع فعالیت‌های گردشگری و پراکندگی جغرافیایی آنها در سرزمین‌مان با برخورداری از رتبه‌های برتر جهان در مواریث طبیعی و فرهنگی و تاریخی که به یقین مشتاقان بسیاری برای دیدار از دیگر بلاد دارد، به موازات توجه برای ایجاد زیرساختهای فیزیکی و محسوس، به زیرساختهای نامحسوس و رفع پیش‌فرض‌ها و سوء برداشت‌ها که حاصل اقدامات و بداخلاقی‌های‌ست که وصف آنها گذشت، باید توجه جدی و کافی به‌عمل آید. چرا که محصول آنها آرامش، آسایش و رفاه برای شهروندان، گردشگران داخلی و به‌ویژه خارجی خواهد بود.
1403/08/24
