صبح آمل از واقعیت و مشکلات یک بیماری گزارش می دهد:ناباروری؛ از بیم تا امید

لطفا تعريف كلي از ناباروری براي خوانندگان ارائه دهید
از نظر متخصصان علوم ناباروری، زوجی نابارور می باشند که تا ۱۲ ماه پس از تصمیم جهت داشتن فرزند علیرغم انجام فعالیت جنسی طبیعی و بدون استفاده از روشهای پیشگیری، باردار نشوند. بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهاني 20 % تا 15 % زوجين با نوعي ناباروري در طول زندگي توليد مثلي خود روبه رو مي شوند. در حال حاضر دومين علت طلاق در جامعه ما را نازايي می باشد و به علت ناهنجاريهايي كه مشکل ناباروری در جامعه ايجاد مي كند درمان آن نيز از اهميت خاصي برخوردار مي باشد. علاوه بر آنكه حق طبيعي و آرزوي هر زوج است كه يك روز نقش خود را بعنوان پدر و مادر ايفا نمايد.
مي توانيد به صورت خلاصه درباره درمان اين زوج ها توضيح دهيد .
بسياري از اين زوجها با مراجعه به متخصصين زنان و نازايي با درمان هاي دارويي و جراحي ميتوانند به راحتي درمان شوند و از طريق باروري طبيعي صاحب فرزند شوند ولي دسته اي از اين بيماران نياز به استفاده از روشهاي نوين نازايي دارند از جمله روشهايي كه در اين مركز به طور روتين ارائه مي گردد.
چه خدماتی در مراکز ناباروی به مراجعین ارائه می شود؟
در سالهای اخیر شاهد پیشرفت های قابل توجهی در درمان ناباروری دردنیا بوده ایم و مراکز درمان ناباروری کشور نیز پا به پای آن رشد کردند به گونه ای که از ایران به عنوان یکی از کشورهای پیشرفته در زمینه ناباروری یاد می شود. در مراکز درمان ناباروی بالاخص مرکز درمان حضرت مریم روشهای مختلف درمان ناباروری مانند لقاح درون رحمی (IUI)، خارج رحمی (IVF)، میکرواینجکشن(ICSI) ، فریز جنین و گامت صورت می پذیرد. با فریز کردن جنين هاي اضافه ، در مراجعینی که جنين اضافه داشته باشند در صورت عدم باروري مي توانند از جنين هاي اضافه منجمد شده، در سيكل هاي بعد استفاده نمايند و اين نيز شانس باروري را بالا می برد .
این مرکز جزو معدود مراکز درمان ناباروری کشور است که تشخیص ژنتیکی پیش از لانه گزینی جنین در آن انجام می شود. به این معنی که جنین تشکیل شده در آزمایشگاه قبل از انتقال به بدن مادر، از لحاظ ژنتیکی بررسی می شود تا از سالم بودن آن و نیز جنسیت آن اطلاع حاصل گردد.
حفظ باروری جامعه از نکات مهم دیگری است که در این مرکز به آن اهمیت داده شده است . با توجه به اینکه در خانمها از سن 35 سالگی به بعد امکان باروری به شدت کاهش می یابد این امکان برای زوجین وجود دارد تا تا اگر قصد به تاخیر انداختن فرزند آوری را دارند، می توانند با مراجعه به این مرکز جنین های خود را تشکیل داده و در این مراکز فریز و نگهداری کنند و در سال های آینده هر زمان که تصمیم به فرزندآوری دارند از جنینهای خود که در مرکز درمان ناباروری در بانک اختصاصی جنین دارند استفاده کرده و باردار شوند.
این موضوع تنها به زوجین خلاصه نمی شود و اقایان و بانوان نیز می توانند با مراجعه به این مراکز اقدام به فریز کردن تخمک و اسپرم خود کنند تا قبل از اینکه سن انها بالا برود ویا در صورت ابتلا به بیماریهای خاص همانند سرطان و ایدز امکان پدر و مادر شدن خود را از دست ندهند. شاید بتوان گفت بانکهای اختصاصی اسپرم و تخمک ما ارزشمند ترین حساب بانکی ما در زندگی هستند.
در این مرکز همچنین جراحی های پیشرفته تشخیصی و درمانی ناباروری در زنان و مردان انجام می پذیرد. روشهایی مانند هیستروسکوپی، رزکتوسکوپی، لاپاراسکوپی روشهایی برای تشخیص و درمان خانمها و روشهای جراحی بیوپسی بیضه، واریکوسل و…. برای آقایان انجام می شود. این مرکز تنها مرکز در شمال کشور است که در آن جراحیهای میکروسکوپی بیضه انجام می شود و به این ترتیب برای آقایانی که حتی در بررسی های قبلی هیچ شانسی برای اینکه پدر شوند نبوده است روزنه امیدی ایجاد کرده است.
آیا روش های ناباروری که در مراکز ناباروری به مراجعین ارائه می شود مورد پذیرش آنها می باشد و اطلاعاتی در مورد آن دارند؟
خوشبختانه اکثر مراجعین قبل از مراجعه، اگاهی کافی را در مورد مشکلشان و روند درمان دارند و با مراجعه به وبسایت مرکز یا سایر مطالب در اینترنت و نیز با مطالعه کتب و بروشورهای موجود، چه آنها که در این مرکز منتشر شده و یا خارج از آن موجود است آگاهی کافی را دارند. به هرحال حتی درمواردی که نیاز باشد مراجعین این مرکز می توانند از امکان مشاوره رایگان درمان ناباروری توسط مشاورین متبحر این مرکز برخوردار گردند.
چند درصد زوجینی که به این مرکز مراجعه می کنند صاحب فرزند می شوند؟
در این مرکز احتمال حاملگی به هنگام استفاده از روشهای لقاح آزمایشگاهی در هر بار انتقال جنین 48% می باشد. بدین معنی که حدود 50 درصد کسانی که در بار اول مراجعه می کنند باردار می شوند. قابل به ذکر است که درسال 2010 انجمن جنین شناسی و ناباروری اتحادیه اروپا شانس متوسط درمان ناباروری را در کشورهای اروپایی به هنگام استفاده از روشهای لقاح آزمایشگاهی در هر بار انتقال جنین 32درصد اعلام نموده است که این مسئله جای مباهات دارد و نشان از پیشرفت شگرف در این زمینه در این مرکز می باشد.
به صورت خلاصه به روشهاي نوين درمان ناباروري اشاره كنيد .
به طور خلاصه درمانهاي نوين نازايي به سه دسته تقسيم ميشوند، دسته اول بيماراني هستند كه به علت فاكتورهاي زنانه، اسپرم به راحتي نمي تواند به تخمك برسد و از جمله ميتوان نارسايي هاي دهانه سرويكس اختلالات تخمك گذاري ، كج راهيهاي رحم ، وجود آنتي كر هاي ضد اسپرمي و غيره را نام برد كه در اين بيماران با شستشوي اسپرم در آزمايشگاه و جدا نمودن اسپرمهاي سالم و با حركت از اسپرمهاي غير طبيعي و بي حركت اسپرم تهيه شده از طريق وسيله مخصوصي بدون بيهوشي به داخل رحم تزريق ميشود و شانس باروري را افزايش مي دهد كه به اين روش آي يو آي (IUI) يا تزريق مستقيم اسپرم به داخل رحم مي گويند.
آيا اين روش مناسب زوجين نابارور با علت مردانه ميباشد؟
بلي ، در دسته اي از بيماران كه پارامتر اسپرمي آنها تا حد ناچيزي ضعيف باشد مي توان از اين روش استفاده نمود و شانس رسيدن اسپرم به تخمك را افزايش داد . سه پارامتر اصلي اسپرم ، تعداد ، حركت و شكل اسپرم ميباشد. كه اگر بيماري داراي حداقل 15 ميليون اسپرم در هر واحد و 30 ميليون اسپرم در كل انزال داشته باشد كه حداقل 32 % آنها داراي حركت پيشرونده باشند و 4 % آنها نيز شكل طبيعي داشته باشند ، معمولا» بر اساس شاخص هاي سازمان بهداشت جهاني بارور محسوب مي شوند ولي اگر اين پارامترها كاهش پيدا نمايد بستگي به شدت كاهش بيماران كانديد آي يو آي (IUI) و آي وي اف (IVF) ميشوند ولي اگر اختلال در پارامترهاي اسپرمي به حدي باشد كه حتي لقاح در آزمايشگاه صورت نگيرد بايد از روش سوم استفاده نمود كه به آن روش تزريق مستقيم اسپرم به داخل تخمك (ICSI) معروف به ميكرواينجكشن استفاده مي شود.
در صورت امكان به دو روش ديگر آن نيز اشاره فرمائيد.
روش دوم درمان به صورت آي وي اف ) IVF ( مي باشد كه معروف به لقاح خارج رحمي و انتقال جنين به داخل رحم است. اين روش مناسب بيماراني مي باشد كه احتمالا» شانس رسيدن اسپرم به تخمك كاهش يافته و براي اولين بار در بيماران استفاده شد كه لوله رحمي آنها مسدود يا چسبندگي داشت و در اين بيماران شانس مجاور شدن اسپرم با تخمك كاهش مي يابد . و در اين بيماران در طي بيهوشي مختصر تخمك ها از تخمدان تخليه ميشود و در مجاورت اسپرم قرار داده مي شود . سپس جنين تشكيل شده از طريق كاتترهاي مخصوصي به داخل رحم انتقال داده مي شود و اين اولين روشي بود كه براي بيماران نازا استفاده شد و تا بحال صد ها هزار نوزاد از اين طريق در دنيا بدنيا آمده اند.
هنگام اختلال شدید در پارامترهاي اسپرم از روش سوم یعنی تزريق مستقيم اسپرم به داخل تخمك (ICSI) معروف به ميكرواينجكشن استفاده مي شود. در روش ميكرواينجكشن پس از تخمك گيري تمامي سلولهاي اطراف تخمك برداشته ميشود تا تخمك به همراه پوسته اطراف آن كاملا» هويدا باشد سپس زير ميكروسكوپ مخصوصي تخمك توسط سوزني در موقعيت خاصي نگهداري ميشود و يك اسپرم به داخل تخمك توسط سوزني كه قطر آن 20/1 قطر مو ميباشد به داخل تخمك تزريق مي گردد و سپس جنين هاي حاصله بدين روش به داخل رحم منتقل مي گردد. این روش همچنین در بعضي از موارد نازايي با علت زنانه نيز استفاده دارد از جمله موارديكه پوشش اطراف تخمك معروف به جسم شفاف ضخيم باشد و اسپرم نتواند به داخل تخمك نفوذ نمايد.
خانم دکتر آیا ممکن است در مورد رحم جایگزین توضیح دهید؟
برای خانم هایی که شاید بارداری برای آنها خطرناک باشد ویا به علل پزشکی نتوانند دوران حاملگی را طی کنند و یا سقط های مکرر داشته اند می توان از روش رحم جایگزین استفاده کرد. در این روش، جنین از تخمک و اسپرم مادر و پدر در آزمایشگاه تشکیل می شود و به رحم خانمی که داوطلب حمل جنین است انتقال داده می شود. خانم داوطلب ( صاحب رحم جایگزین ) حامله شده و پس از طی دوران باردادری و پس از زایمان، نوزاد را به پدر و مادر اصلی می دهد. این کار لازم است در محضر ثبت و قانونی گردد.
هزینه های مراکز نازایی و ناباروی تا چه حدودی است؟
از چهارصد هزار تومان تا کمتر از چهار میلیون تومان متغیر است. لازم به ذکر است برای درمان ناباروری، آزمایشات سلامتی و هورمونی نیز لازم است. همچنین این روشهای درمانی نیاز به استفاده از داروهای ناباروری نیز دارند که در رقم بالا به حساب نیامده است. که با احتساب موارد فوق در نهایت حداکثر هفت تا هشت میلیون تومان خواهد شد البته بیمه نیز در این مسیر بخشی از هزینه ها را متقبل می شود.
بیمه به چه میزان از مراحل ناباروی حمایت می کند؟
بیمه پرداخت هزینه آزمایشات سلامت و هورمونی و بخشی از داروهای مصرفی را برعهده دارد.
آیا بحث ژنتیک در ناباروری هم وجود دارد؟
وراثت و ژنتیک در خصوص بسیاری از بیماری ها می تواند دخیل باشد اما اینکه چند درصد از موارد ناباروری دلایل ژنتیک دارد درصد آن را نمی توان به درستی اظهار کرد.
بیشترین علل ناباروری در استان مازندران چیست؟
الگوی های رفتاری پرخطر مثل مصرف سیگار و داروهای روانگردان، مخدرها، عوامل عفونی و شیمیایی، تماس با حشره کش ها، سموم و آلاینده های محیطی مانند آلودگی آب و هوا در ناباروی تاثیر بسیار دارد همچنین با توجه به اینکه در استان مازندران آفت کش ها و سموم دفع نباتات بسیار مطرح و پرکاربرد می باشند و در اندام های تولید مثلی اثر می گذارند موجب کاهش باروری می شوند.
چرا در عصر حاضر ناباروی در چامعه افزایش یافته؟
البته قابل به ذکر است که در گذشته نیز بحث ناباروری وجود داشته است اما دلایل افزایش ناباروی را می توان افزایش سن ازدواج در جامعه، الگوهای نادرست تغذیه مانند تغذیه با فست فودها ، استرس، استفاده از سیگار و مصرف مخدر، فعالیت بدنی کم بواسطه زندگی ماشینی از جمله عوامل افزایش ناباروی در جامعه دانست.
چه راهکاری را برای کاهش ناباروی پیشنهاد می کنید؟
بهتر است دولت سیاست هایی در جهت سلامت جامعه پیگیری کند تا مردم روش صحیح زندگی را بیاموزند، روشی که در آن ازدواج در سنین پایین، ورزش و تغذیه صحیح در اولویت ها باشد.
آیا مصرف قرصهای ضد بارداری می تواند عامل ناباروری باشد؟
در خصوص مصرف قرص های ضد بارداری تئوری های مختلفی وجود دارد و موافقان و مخالفان بسیاری دارد اما جالب است بدانید که بسیاری از درمان های ناباروی فعلی بر پایه مصرف داروهای هورمونی ناباروی می باشد و تعدادی از بیماری هایی که منجر به ناباروی می باشند را با استفاده قرص های ضد بارداری درمان می کنند همانند کیست های تخمدان. اما باز هم تاکید میکنم هر گونه استفاده از داروهای هورمونی در درمان ناباروری باید زیر نظرپزشک متخصص این رشته باشد
لطفا در خصوص استفاده از روش انتخاب جنسیت فرزند توضیحی بدهید.
درحالیکه بزرگترین آرزو برای هر زوج داشتن یک فرزند سالم است، دانستن جنسیت نوزاد آینده برای والدین بسیار خوش آیند و حتی مهم است. انتخاب جنسیت فرزند به دلخواه، از دیر باز، یکی از آرزوهای بشر بوده است. عوامل متعددی همچون مسائل فرهنگی، اجتماعی، مذهبی، اقتصادی و بالاخره طبی نظیر وجود بعضی از بیماری‌های وابسته به کروموزوم های جنسی زوجین را تشویق به انتخاب روش‌های سنتی یا درمانی جدید برای انتخاب جنسیت فرزند نموده است. چه بسا خانواده هایی که به علت نداشتن یکی از دو جنس ( خصوصا فرزند پسر) دچار مشکلات فراوان شده اند و یا خانواده هایی که سالها به امید داشتن یکی از دو جنس تعداد زیادی بارداری را یکی پس از دیگری و با فاصله کم داشته اند ولی نتیجه مطلوب بدست نیامده است و نه تنها سلامت مادر را به خطر انداخته است بلکه هزینه زیادی را برای خانواده به دنبال داشته است. ما در مرکز درمان ناباروری حضرت مریم (س) این امکان را برای هموطنان عزیز فراهم کرده ایم تا والدین جنسیت فرزند خود را به منظور تنظیم خانواده و تنها برای حاملگی فرزند دوم به بعد انتخاب نمایند. در این مرکز از روش PGD یا تشخیص ژنتیکی پیش از لانه گزینی جنین استفاده می شود. که طی آن پس از تحریک تخمک‌گذاری، با استفاده از تزریق داخل سیتوپلاسمی اسپرم (میکرواینجکشن)، اسپرم به‌ داخل تخمک تزریق شده عمل لقاح صورت می‌گیرد. سپس با بیوپسی از جنین 8-6 سلولی، یک سلول را جدا نموده و با روش های ویژه زنتیکی جنسیت جنین مشخص می‌شود و جنین با جنسیت مورد نظر به رحم منتقل می‌شود. دقت این روش در تعیین جنسیت مورد نظر بیش از 95% است. این روش نیاز به تجهیزات پیشرفته و گرانقیمتی مانند لیزر و میکروسکوپهای مخصوص دارد که خوشبختانه در مرکز فوق تخصصی درمان ناباروری حضرت مریم (س) موجود است. در این مرکز انتخاب جنسیت با استفاده از تکنیک PGD تنها برای فرزند دوم به بعد انجام می گیرد. لازم است تاکید کنم در این روش که هیچگونه دستکاری در جنین صورت نمی گیرد و تنها دختر و پسر بودن مورد بررسی قرار می گیرد.
نظر شما در خصوص طب سنتی در درمان ناباروری چیست؟
طب سنتی جایگاهی بعنوان طب مکمل داشته و هرگز نمی تواند جایگزین طب مدرن گردد و به تعویق انداختن مراجعه به مراکز درمان ناباروری تنها موجب کاهش شانس و قدرت باروری به دلیل افزایش سن می گردد. هر گونه استفاده از روشهای مکمل طب سنتی لازم است با مشورت پزشکان متخصص این رشته انجام شود.