اقامتگاه های بومگردی به عنوان بخشی از گردشگری پایدار ، نقش مهمی در حفظ فرهنگ بومی ، تقویت اقتصاد محلی و ایجاد تجربه های منحصر بفرد برای گردشگران دارند . در دنیای امروز که گردشگران به دنبال تجربه های جدید ، اصیل و غیر تجاری هستند ، اقامتگاه های بومگردی می توانند پاسخگوی این نیاز باشند . راه اندازی اقامتگاه بومگردی یکی از فرصت ها جذاب در حوزه گردشگری است . اما برای موفقیت در این کار نیازمند برنامه ریزی دقیق ، تحقیق کافی و اجرای خلاقانه است . راز موفقیت در این حوزه تلفیق عناصر فرهنگی و طبیعی با خدماتی متمایز و مدیریت پایدار است همچنین موفقیت در راه اندازی اقامتگاه های بومگردی به ترکیب درستی از برنامه ریزی ، خلاقیت و تعامل با محیط و جامعه محلی بستگی دارد .
در ادامه به مراحل شروع ، استراتژی های تبلیغات و بازاریابی و راهکارهای نوآورانه برای متمایز شدن می پردازیم .
با تاکید بر تجربه های منحصر به فرد ، رعایت اصول پایداری و استفاده از فناوری های نوین ، می توانید اقامتگاهی راه اندازی کنید که نه تنها گردشگران را جذب کند ، بلکه به توسعه پایدار منطقه نیز کمک کنید .
در راه اندازی کسب و کار اقامتگاه بومگردی ، شروع کار را با تحقیق و تحلیل بازار با بررسی مناطق جذاب برای گردشگری و تحلیل رقبا در منطقه و شناسایی نقاط قوت و ضعف آنها و مهمترین موضوع در این مرحله شناخت نیازها و ترجیحات گردشگران مورد هدف است .
درخصوص مکان اقامتگاه به عنوان یکی از عوامل کلیدی در موفقیت این نوع از کسب و کار برآورد هزینه ها ، منابع مالی و پیش بینی درآمد را برنامه ریزی نموده و در حوزه معماری و طراحی باید از معماری سنتی منطقه که از فرهنگ محلی الهام گرفته مانند کاهگل ، چوب یا سنگ های محلی که حس اصالت را به اقامتگاه بدهد استفاده شده و باید کمترین آسیب را به محیط وارد کند ، ضمن اینکه ایجاد فضاهایی مانند حیاط ، باغچه و تراس با چشم انداز زیبا ، تجربه ای دلپذیر برای میهمانان فراهم می کند دقت شود ، تا مکان مورد نظر دارای دسترسی به جاده و مسیرهای گردشگری داشته و نزدیکی به مناظر طبیعی ، تاریخی و فرهنگی محلی جذابیت اقامتگاه را افزایش می دهد . و از جمله موضوعاتی که علاقمندان به نوع از اقامتگاه طالب آن هستند ، کسب تجربه ای آرامش بخش از اقامت و سفر است ، لذا محیطی به دور از شلوغی و آلودگی صوتی را باید در انتخاب مکان مدنظر قرار داد .
دیگر عاملی که در اقامتگاه های بومگردی باید رعایت شود و از رسالت های آن محسوب می شود ، ارائه غذاهای سنتی و بومی منطقه با استفاده از مواد اولیه تازه محلی و شیوه پخت و پز آنها و نیز فعالیت های فرهنگی با برگزاری کارگاه ها و محصولات صنایع دستی ، اجرای آیین ها ، آداب و رسوم و موسیقی محلی است . همچنین می توان با همکاری دفاتر خدمات سیاحتی و راهنمای گردشگری تورهایی را برای بازدید از جاذبه های طبیعی ، تاریخی و فرهنگی منطقه برنامه ریزی و اجرا نمود .
اقامتگاه های بومگردی باید به سمت سرمایه گذاری سبز روی آورند ، اگرچه هزینه های اولیه آن تقریبا زیاد خواهد بود ، ولی در عملیات هزینه ها کاهش می یابد ، بنابراین انرژی های تجدید پذیر و استفاده از پنل های خورشیدی برای تامین انرژی و مدیریت صحیح پسماند و استفاده از مواد قابل بازیافت و ایجاد برنامه هایی برای حفظ حیات وحش و پوشش گیاهی منطقه در زمینه مدیریت پایدار و محیطی زیستی ضرورت دارد .
در ارتباط با معرفی و شناساندن اقامتگاه برای جذب گردشگران از فناوری های نوین ، می توان با حضور آنلاین و قدرتمند با ایجاد وب سایت حرفه ای با تصاویر با کیفیت از اقامتگاه و طبیعت اطراف و استفاده از شبکه های اجتماعی و ثبت نام در پلتفرم های رزرو آنلاین و تولید محتوا با نوشتن مقالات جذاب درباره تاریخ ، فرهنگ و جاذبه های محلی منطقه ، ساخت ویدیوهای کوتاه از فعالیت های گردشگری و محیط اقامتگاه و برگزاری وبلاگ نویسی درباره تجربه های اقامت در بومگردی و تشویق گردشگران به اشتراک گذاری تجربیاتشان در رسانه های اجتماعی بیشترین بهره را برد .
از دیگر استراتژدی های تبلیغات و بازاریابی برای جذب گردشگران در اقامتگاه های بومگردی همکاری با دفاتر خدماتی سیاحتی و راهنمایان گردشگری و ارائه بسته های ویژه شامل اقامت ، غذا ، تور و … میزبانی کارگاه های آموزشی ، نیز پخت نان ها و غذاهای محلی و صنایع دستی و …. ، رویداد های فرهنگی و جشنواره های محلی و ارائه تخفبف ویژه در ایام خاص و همچنین شناخت و تحلیل مخاطبان در راستای بازاریابی هدفمند از طریق شناسایی گروه های هدف ، از قبیل گردشگران داخلی ، خارجی ، زوج ها ، خانواده ها و درک نیازهای آنها و مهیا نمودن امکانات وتسهیلات براساس نیازها و خواسته های آنها می باشد .
دیگر موضوعی که درفعالیت اقامتگاههای بومگردی دارای جایگاه ویژه و خاص است و بعضا از سوی برخی از مدیران اقامتگاه ها مورد توجه جدی قرار نمی گیرد و یا در برنامه هایشان کم رنگ است ، تعامل با جامعه محلی است که اصلی حیاتی در بقاء و رونق کسب و کار است . بنابراین مشارکت با بومیان با استخدام نیروی کار محلی و همکاری با هنرمندان و تولید کنندگان بومی و محلی ، تقویت اقتصاد محلی با خرید محصولات و مواد اولیه از بازارهای محلی و آموزش و آگاه سازی با برگزاری کارگاه ای آموزشی برای ارتقای مهارت ها و ترویج ارزش های زیست محیطی حائز اهمیت است . در واقع جوامع محلی ستون اصلی موفقیت اقامتگاه های بومگردی هستند .
در واقع اتمام اقامت گردشگران و ایجاد رضایت مندی و کسب تجربه به یاد ماندنی به عنوان محصول نهایی در صنعت گردشگری است ، لذا اقامتگاه ها باید توجه جدی به جزئیات و کیفیت ارائه خدمات ، تمیزی و نظافت محیط ، و برخورد کارکنان با گردشگران که از عوامل اصلی در جذب و نگهداشت گردشگران است و جمع آوری بازخورد نظرات گردشگران و استفاده از آنها برای بهبود کیفیت خدمات ارائه شده و خدمات جدید براساس نیاز گردشگران و نیز بر ایجاد لحظات به یادمانی که می تواند تجربه گردشگران را متمایز کند ، تمرکز جدی داشته باشند .
استان مازندران با برخورداری از طبیعت متنوع ، فرهنگ غنی و تنوع معماری بومی یکی از مهمترین مقاصد گردشگران ایران به شمار می رود . این استان با داشتن بیش از 3200 روستا ، ظرفیت های بی نظیری برای توسعه اقامتگاه های بومگردی دارد . مازندران در سالهای اخیر رشد قابل توجهی در تعداد اقامتگاههای بوم گردی داشته و در حال حاضر بیش از 450 اقامتگاه در آن فعال می باشند که پراکندگی جغرافیای آنها از شرق تا غرب استان و غالبا در مناطق کوهستانی و جنگلی واقع شده اند .
برای توسعه اقامتگاه های بومگردی مازندران دارای پتانسیل های مختلف و مناسبی است از جنگل های هیرکانی گرفته تا سواحل دریای خزر و مراتع سرسبز کوهستانی و مناظر بی نظیر ، همچنین اقلیم معتدل و مرطوب و چهارفصل بودن آن شرایط ایده آلی برای اقامت در طبیعت فراهم نموده است . تنوع آب وهوایی استان از نواحی ساحلی تا مناطق مرتفع کوهستانی به گردشگران فرصت می دهد تا تجربه های متفاوتی داشته باشند .
توسعه اقامتگاههای بوم گردی از جنبه های کمی و کیفی در این استان نه تنها به تقویت اقتصاد محلی و افزایش رفاه جوامع محلی کمک می کند ، بلکه بستری برای حفاظت از میراث طبیعی و فرهنگی فراهم می سازد .
مازندران با طبیعت حساس و اکوسیستم غنی خود ، نیازمند توسعه ای است که تعادل میان بهره برداری و حفاظت را برقرار کند . اقامتگاه های بوم گردی می توانند به عنوان راهکاری برای این تعادل عمل کنند به شرط آنکه موضوعات زیست محیطی در بهره برداری اقامتگاه ها ، مدیریت پسماند ها و مصرف بهینه منابع طبیعی به همراه معرفی و ترویج آداب و رسوم محلی ، جشن ها و سبک زندگی بومی به گونه ای که جوامع محلی نقش اصلی را در این فرآیند ایفا کنند ، رعایت شود .
بازاریابی هوشمند و جذب گردشگر هدفمند از موارد مهمی است که در اقامتگاه های بوم گردی استان مازندران باید نهادینه شود . لذا استفاده از فناوری های دیجیتال و راهکارهای نوین بازاریابی ، چون ایجاد وب سایت در صورت امکان چندزبانه برای معرفی اقامتگاه و ارائه امکان رزرو آنلاین به گردشگران داخلی و خارجی ، استفاده از شبکه های اجتماعی و تولید محتوای بصری جذاب از طبیعت ، غذاها و فعالیت های فرهنگی برای جلب توجه گردشگران و نیز همکاری با پلتفرم های رزرو آنلاین و دفاتر خدمات سیاحتی و جهانگردی می تواند دسترسی به گردشگران بیشتری را ممکن سازد .
در پایان اینکه توسعه اقامتگاههای بوم گردی در مازندران با سرمایه گذاری هوشمندانه و برنامه ریزی صحیح ، نه تنها به رونق اقتصادی منطقه کمک می کند ، بلکه با ایجاد ارتباط عمیق بین گردشگران و طبیعت ، تجربه ای فراموش نشدنی را برای همه فراهم می آورد . حفظ تعادل میان توسعه و پایداری کلید موفقیت این طرح خواهد بود .
دکتر مهران حسنی
دبیر و نائب رئیس انجمن گردشگری پایدار سبز مازندران
عضو انجمن متخصصان گردشگری ایران
پژوهشگر حوزه گردشگری
