دکتر مهران حسنی
دبیر و نائب رییس انجمن گردشگری پایدار سبز مازندران
عضو انجمن متخصصان گردشگری ایران
تغییرات اقلیمی و آب و هوایی، دغدغه امروز دنیاست و به همین منظور جلسات و نشست‌های تخصصی در سطوح مختلف برگزار میشود.
از سوی سازمان ملل متحد نیز جلسات سالانه در مورد مسائل اقلیمی با هدف محدود کردن انتشار گاز دی‌اکسیدکربن تشکیل میشود، تا از این طریق بتوان افزایش دمای زمین را در حد ۱.۵درجه سانتی‌گراد به محدوده دوران پیش از جهان صنعتی برگرداند.
اجلاس اقلیمی cop28 نیز با هدف ایجاد تعهدات حقوقی قویتر برای مقابله با بحران اقلیمی در سال جاری برگزار شد
کشور ما نیز در گروه کشورهای درگیر چالش‌های زیست‌محیطی قرار دارد که لازم است در سیاست‌های اقلیمی خود هم از نظر دیپلماسی بین‌المللی و هم از نگاه مسئولیت اجتماعی بازنگری کند.
به‌طور قطع در ایجاد وضعیت اقلیمی فعلی دنیا که موجب احساس خطر و واکنش در کنترل آن از مجامع متعدد شده است، صنایع مختلف، هر یک بر اساس نوع و میزان فعالیت، نقش دارند.
از صنعت گردشگری به عنوان صنعت پاک نام برده میشود. فعالیت‌های ناشی از وسایل و تاسیسات مرتبط با این صنعت، 8 درصد انتشار گازهای گلخانه‌ای و هتل‌ها هم منشاء یک درصد از انتشار این گازها را به خود اختصاص می‌دهند.
در همین ارتباط، سازمان جهانی توریسم که هر ساله به مناسبت 27سپتامبر روز جهانی جهانگردی به مقتضیات و شرایط حاکم بر جهان، شعارهایی را انتخاب می‌کند تا دولت‌ها براساس آن برنامه‌ریزی و آینده‌نگری نمایند، شعار سال2023را با عنوان “گردشگری و سرمایه‌گذاری سبز” نامگذاری کرد و به کشورها یادآور شد و توصیه نمود تا برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای از طریق فرصت‌های سرمایه‌گذاری سبز، وارد شوند.
«سرمایه‌گذاری سبز»، به تخصیص منابع مالی به پروژه‌ها، محصولات یا خدماتی اطلاق میشود، که هدف آن، بازده مالی همراه با کمک به ایجاد آینده‌ای پایدار، کاهش اثرات زیست‌محیطی، ارتقای مسئولیت اجتماعی و افزایش پایداری اقتصادی است.
اما سبز شدن با سرمایه‌گذاری سبز در صنعت گردشگری شامل فعالیت‌هایی چون داشتن سیاست‌های کاهش و استفاده مجدد از مواد، مدیریت بازیافت مواد، به حداقل رساندن تولید زباله، استفاده مسئولانه از انرژی آب، استفاده از مصالح ساختمانی محلی، عایق کاری اصولی ساختمانها، تامین محصولات محلی و ارگانیک و به‌کارگیری و استفاده از جامعه محلی است.
باید یادآور شد، در تئوری رشد سبز، کارشناسان بر این عقیده‌اند، که رشد اقتصادی بدون انتشار کربن کاملاً ممکن است و جهان چاره‌ای جز حرکت به سوی پایداری ندارد، در حالی که یکی از راههای مهم و حیاتی در تحقق رشد سبز، سرمایه‌گذاری سبز است که دارای مزایایی چون بهبود محیط زیست، کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، حفظ منابع طبیعی، ارتقای تنوع زیستی و نیز پایداری اجتماعی است که با ایجاد شغل و بهبود رفاه جامعه، کیفیت کلی زندگی را ارتقاء می‌دهد.
سرمایه‌گذاری سبز با حوزه کسب و کارهای صنعت گردشگری دارای تعامل و تاثیر متقابل هستند و از یکدیگر سود می‌برند. کسب و کاری که در گردشگری به برند سرمایه‌گذاری سبز دست یابد، به حفاظت از محیط زیست کمک می‌کند و به‌دلیل آگاهی و شناخت جامعه از وضعیت فعلی اقلیمی و مشکلاتی که در زندگی عادی مردم به‌وجود آورده، این نوع از سرمایه‌گذاری از نگاه مسئولیت اجتماعی مورد اقبال اذهان عمومی جامعه بوده و نسبت به آن احساس تعهد و حمایت دارد.
بنابراین در صنعتی که مزیت رقابتی و ارائه خدمات با کیفیت و مطلوب از مزایای اصلی آن، رویکرد مهمان‌نوازی و بازدید‌کننده محسوب میشود، می‌توان فرصت‌های جدیدی را در بازاریابی و بازار‌سازی ایجاد کرد چرا که یک کسب و کار سبز به عنوان مزیت خاص رقابتی به افزایش شهرت برند گردشگری برای سرمایه‌گذاران کمک کرده و سرمایه‌گذاران گردشگری را در زنجیره ارزش، شامل مسافران، ذینفعان گردشگری، خریداران و تامین‌کنندگان خدمات به عنوان کسب و کاری پیشرو با نگاهی به آینده، متمایز می‌سازد.
از منظر دیگر، اگر چه اجرای پروژه‌هایی با انرژی‌های تجدیدپذیر می‌تواند سرمایه گذاران را متحمل هزینه‌هایی نماید، اما سرمایه‌گذاری در این بخش در بلند‌مدت هزینه‌های عملیاتی را کاهش می‌دهد.
چنانکه اشاره شد، به‌کارگیری و استفاده از جوامع محلی جزو فعالیت‌های سرمایه‌گذاری سبز است، بنابراین بخش دیگر در گردشگری سبز معطوف به سرمایه‌گذاری روی افراد و نیروی انسانی است. لذا آموزش حرفه‌ای نیروی کار، به ویژه مدیران تاسیسات گردشگری و ایجاد فرصت‌های آموزشی برابر در همه مقاصد سفر، بالاخص در مقاصد نوظهور می‌بایست مدنظر قرار گیرد.
آب و هوا و اقلیم مطلوب از مواهب و نعمات الهی است که خداوند به مردم مازندران ارزانی بخشیده و وجود دریای نیلگون، جنگل‌های منحصر به‌فرد هیرکانی با درختان پهن برگ، کوهستان، جلگه و دشت‌های سرسبز، این استان شگفت‌انگیز را به مرکز توجه سفر برای مردم ایران زمین و نیز کشورهای خارجی خصوصاً عربی تبدیل کرده است.
این عوامل مزیت طبیعی، رونق و توسعه گردشگری را در مازندران رقم زده و موجب وابستگی اقتصادی و یا مکمل درآمدی غالب جوامع شهری و روستایی به این صنعت خدماتی شده است. و گاهاً در برخی از تعطیلات مناسبتی، اکثر مناطق آن، بیش از ظرفیتِ تحمل میزبانی، پذیرای مهمانانی از اقصی نقاط کشور است که به دلایل مزیت‌های طبیعی فوق، آن را به عنوان مقصد سفر و گذران اوقات فراغت انتخاب می‌کنند.
مازندران برای میلیونها نفر گردشگر ورودی، نیازمند تامین مراکز اقامتی، پذیرایی، سرگرمی، تفریحی و…، است که از ملزومات سفر می‌باشد.
به همین منظور شاهد تعدد و تنوع مراکز گردشگری (با فعالیت رسمی و یا غیر رسمی) در آن هستیم که انواع خدمات را به گردشگران عرضه می‌کنند. البته در بخش غیر رسمی که منشاء بسیاری از مشکلات و معضلات و خسارت از جمله به طبیعت هستند، نیازمند عزم و اراده جدی در ساماندهی است که یادداشتی مستقل به آن خواهیم پرداخت.
اما آنچه که به عنوان محرک‌های اصلی سفر به مازندران بیان شد، عواملی هستند که در انحصار طبیعت قرار دارند،ب نابراین حفاظت، نگهداشت و احیاء این طبیعت یگانه و تکرار‌نشدنی، به طرق مختلف علمی و اجرایی، از تاثیرگذارترین موضوعات برای حفظ و توسعه صنعت گردشگری در زمان حال و آینده خواهد بود.
با توجه به این موضوع که صنعت گردشگری ذاتاً فعالیتی فرابخشی‌ست و تاثیرات گسترده‌ای بر دیگر بخش‌ها از جمله حمل و نقل، ساختمان، صنعت، کشاورزی، تجارت و مشاغل مختلف در استان دارد، اهمیت و جایگاه توجه به سیاستگذاری و برنامه‌ریزی در سرمایه‌گذاری سبز در این صنعت و سایرصنایع را امری ضروری و اجتناب‌ناپذیر می‌نماید.
از‌این‌رو برای دستیابی به اقتصاد سبز و سرمایه‌گذاری سبز در استان سرسبز مازندران با تاکید بر آنچه ذکر شد، نیازمند برنامه‌ریزی هدفمند و عملیاتی اجرایی در حوزه‌های انرژی تجدیدپذیر، معماری سبز، ترابری سبز، مدیریت آب، مدیریت پسماند، مدیریت زمین(پیشگیری از فرسایش خاک) و سایر موارد مرتبط برحوزه سرمایه‌گذاری سبز، با بهره‌گیری از توان علمی و اجرایی اندیشمندان، متخصصان و تکنسین‌ها در کنار دستگاههای اجرایی متولی و مشارکت و همکاری بخش خصوصی و سازمانهای مردم‌نهاد و با ریاست مدیر توسعه منطقه‌ای و نهاد ناظر و مطالبه‌گر از دستگاههای دولتی و عمومی و نیز نهادی که محل رجوع و رفع تعارضات و ایجاد تفاهم و توافق بین دستگاه‌ها و نهادهاست، هستیم.
