چرا باید روستای کندلوس را دریابیم؟
دکتر مهران حسنی دبیر و نایب رئیس انجمن گردشگری پایدار سبز مازندران
عضو انجمن متخصصان گردشگری ایران
با ترک روستاها توسط انسان‌ها و بنا نهادن زندگی شهرنشینی و رشدِ گاه بی‌قواره و فاقد هویت آن؛ رفاه، آرامش و آسایش را بر انسانی که خاستگاه اولیه‌اش تعلق به طبیعت داشته، سلب کرده است.
هویت و اصالت واقعی و آنچه را که با فاصله گرفتن از زیستگاه اصلی‌اش از دست داده، در طبیعت و محیط روستاهایی که سبک زندگی پیشینیان را در ابعاد مختلف حفظ کردند، و روستا را با تمام اصالت‌هایش از دخل و تصرف‌های نادرست و ناصواب محفوظ نگه داشتند، بازگشت به خویشتن، خود را در این مکان‌ها جستجو کردن، است.
روستایی برای تامین و حفظ تندرستی و سلامتی‌اش از غذاهای بومی و محلی مصرف و برای سلامت جسم و روحش، جنب و جوش و فعالیت در فضاهای باز و مفرح و عاری از هر گونه آلودگی، ازهوای پاک و سالم روستا استفاده می کند، و هویت و اصالت واقعی‌اش را در سبک زندگی، آیین‌ها و آداب و رسوم، اعتقادات و باورهای مردمانی که تجربه زیست فرهنگی و تاریخی خود را آگاهانه حفظ و احیا کرده و خواهند کرد، و از آنها می‌آموزند و تجربه می‌کنند، و به برداشته‌های پر‌افتخار پیشنیان فخر می‌ورزند، و از سیر در تاریخ لذت می‌برند و احساس تعلق و نزدیکی و هویتی نسبت به آنها در وجودشان متبلور میشود.
روی‌آوری مجدد انسان به روستاها و بهره‌گیری از مزیت‌های محیطی، هویتی و تجربه‌گرا، گونه‌ای از گردشگری، به نام گردشگری روستایی است که می‌توان آن‌را تقریبا در صنعت گردشگری نوین قلمداد کرد که تقاضا را برای مردم در سراسر دنیا به وجود آورده است.
گردشگری روستایی را سازمان جهانی توریسم، بدین شکل تعریف کرده است: «نوعی از گردشگری که در آن بازدیدکنندگان با طیف وسیعی از تجربه‌ها و فعالیت‌های مبتنی بر طبیعت، کشاورزی، سبک زندگی، فرهنگ روستایی، ماهی‌گیری و گشت و گذار سر و کار دارند.»
کشاورزی، مزرعه، حیات وحش و جنگل، اکوتوریسم و گردشگری سبز هر کدام در بستر روستاها به عنوان بخشی از گردشگری روستایی، محسوب می شوند.
علاوه بر احساسات انسانی که زمینه تقاضا را برای هر یک از انواع گردشگری فراهم می‌کند، بخش دیگر آن به عنوان یک فعالیت اقتصادی، بخش بسیار تاثیرگذار در اقتصاد جوامع محلی روستایی را چون یک فرصت تجاری و ایجاد اشتغال و ارتقاء سطح درآمدی برای جامعه‌ای که نیازمند به درآمد مکمل هستند، فراهم می‌نماید.
با‌توصیفی که از مزیت‌های این نوع گردشگری که در زمره گردشگری جایگزین و خاص به‌شمار می‌رود؛ سازمان جهانی توریسم طی چند سال اخیر به موضوع مهمی بر پایه مطالعات، که از بعد اجتماعی و انسانی صورت گرفته، به حقیقت و واقعیتی در این پژوهش‌ها تحت عنوان نیاز اجتماعی جامعه مدرن و انسان امروزی به ارزش و هنجارهای جوامعی که در گذشته می‌زیستند و آنچه در وصف‌شان گفته شد، به عنوان مواریث و هویت معنوی جامعه انسانی که غالب آنها را باید در مکان‌هایی یافت که پیش از روی‌آوری انسان به شهر و شهرنشینی و مدرنیته، بوده است. لذا برای رفع این تشنگی، خواستن و دانستن، آن‌را در محیط روستایی، خاستگاه اولیه انسان جستجو و کشف کرد.
به طور قطع بعد دو سال و عدم دستیابی به امتیاز مورد نظر بعید نیست، در صورت باقی ماندن بر همین منوال، روستای کندلوس از لیست حذف شود.
کارشناسان اعتقاد دارند؛ بازاریابی و تبلیغات از مهمترین موضوعات پایه‌ای و اساسی در صنعت گردشگری‌‌ست که بنا به هر دلیلی برای هر کشوری در این زمینۀ بنیادی، خلاء و موانعی در بازاریابی خارجی به وجود آید، منابع و جاذبه‌ها با تبلیغات و بازاریابی، کشش و انگیزه را به وجود می‌آورند و آنها را تبدیل به محصول، جهت عرضه در بازار بزرگ تقاضا در صنعت گردشگری دنیا کرده و موجبات شکوفایی اقتصاد منطقه را فراهم می‌آورند.
سازمان جهانی توریسم براساس این خواسته انسانی و نیاز اجتماعی از سال2021موضوعی تحت عنوان «معرفی بهترین روستاهای جهانی» را با هدف پیشبرد و نقش گردشگری در حفاظت از روستاها در جهان با تعیین معیارهایی چون: حفظ منابع طبیعی، ترویج و صیانت از ارزشهای فرهنگی، پایداری اقتصادی و اجتماعی و زیست محیطی، ظرفیت توسعه گردشگری و یکپارچه‌سازی زنجیره ارزش‌ها، حاکمیت و اولویت‌بندی گردشگری، زیرساخت و راههای ارتباطی، بهداشت، ایمنی و امنیت با هدف حفظ مکان‌های منحصر به فرد روستایی، میراث ارزشمند فرهنگی و ترویج گردشگری به عنوان راه حلی برای توسعه روستایی، افزایش رفاه جوامع محلی و جلوگیری از آسیب‌های زیست محیطی، شروع کرد.
همچنین سازمان جهانی توریسم با این حرکت نوین، میزان نقش و تاثیر گردشگری بر روستاها را با شاخص‌هایی از قبیل: جلوگیری از مهاجرت روستاییان و خالی شدن روستاها، توانمندسازی جوانان و زنان، تقویت زیرساخت، ترویج سبک زندگی و غذاهای سالم و ارگانیک، حفظ تنوع غذایی بومی محلی، تشویق به انجام فعالیت‌هایی که منجر به ایجاد پایداری و استفاده بهینه از منابع شده و از هدر رفت آن جلوگیری کرده، کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای و…، که هر یک جای تامل، پشتکار و تهیه امکانات، خدمات و تسهیلات در روستاهای کاندیدای جهانی شدن، باید وجود داشته باشد.
آنچه که دراین شاخص‌های تعیین شده، قابل تامل است، ضرورت آگاهی و دانش مدیران سازمان‌های مقاصد اعم از دولتی و خصوصی نسبت به آنها و اشراف‌شان برای محقق‌شدن‌شان است.
ایران طی دو دوره و در هر دوره هشت روستا را به عنوان کاندیدا جهت اخذ برند روستای جهانی معرفی نمود، که خوشبختانه روستاهای کندوان از آذربایجان شرقی و روستای اصفهک از خراسان جنوبی به این برندجهانی دست یافتند و در فهرست بهترین روستاهای گردشگری جهان ثبت شدند.
اما آنچه که باید در آن مداقه کرد، کسب این امتیاز در عین دشوار و سخت بودن است که می‌توان آن‌را آغازی برای اهدافی به مراتب بزرگتر قلمداد نمود.
مهم این است که از مزایای مترتب بر آن که سازمان جهانی توریسم آنها را مهیا می‌کند و عاید روستای ثبت شده جهانی و کشوری که روستا در آن قرار گرفته، میشود، تا چه اندازه و چگونه حداکثر استفاده را ببرند؛ اعم از معرفی در سطح بین‌المللی به عنوان نمونه‌ای برجسته از یک مقصد گردشگری، دارا شدن فضایی برای تبادل تجربیات و آموزش، امکان شرکت در رویدادهای مرتبط به توسعه روستایی و گردشگری.
به‌ویژه برای کشور ما، با فضاهای مسموم رسانه‌ای بعضی کشورها و گروه‌های متخاصم در جهت خدشه‌دار کردن چهره واقعی ایران و ایرانی و بد‌اخلاقی‌هایی که در زمینه «ایران‌هراسی» به‌گونه‌های مختلف با تشویش و ایجاد تردید در اذهان عمومی دنیا به‌ویژه کشورهای هدف گردشگری کشور ما، انجام داده و خواهند داد .
بنابراین از این فرصت مغتنم ایجاد شده، برای معرفی و شناساندن درست و صحیح از ایران، و منابع و جاذبه های متعدد و گوناگونی که برخوردار است با استفاده از ابزارهای آگاهسازی و اطلاع‌رسانی که سازمان جهانی توریسم در اختیار قرار خواهد داد، با برنامه‌ریزی هوشمندانه و تولید محتواهای جذاب برای تبلیغات و بازاریابی حداکثر بهره‌برداری به‌عمل آید.
استان مازندران با دارا بودن بیش از 3200روستا که تعداد قابل توجهی از آنها دارای ظرفیت و قابلیت‌های گردشگری در زمینه تاریخی، فرهنگی و به ویژه طبیعی و یا به صورت ترکیبی با کشاورزی و صنعت است.
این روستاها بامطالعه دقیق، همراهی و مشارکت دهیاران، شوراهای اسلامی روستاها و جوامع محلی، گزینه‌های پیشنهادی برای کاندیدا شدن را از آنها استخراج نمود. ضمن اینکه می‌توان از مطالعات امکان و ظرفیت‌سنجی روستاها که توسط بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان انجام شد، به عنوان یکی از منابع استفاده کرد.
اما آنچه که در حال حاضر مهم و دارای اولویت است، تمرکز بر روستای جذاب، تاریخی و فرهنگی کندلوس نوشهر است که در هر دو سال اخیر در لیست هشت روستای منتخب برای ثبت روستای جهانی از سوی ایران معرفی شد که خود توفیقی بزرگ برای استان گردشگرپذیر مازندران است.
روستا کندلوس از معیارهای لازم برخوردار است، ولی کافی نیست.
نگارنده یادداشت که در سال اول، در تشکیل پرونده کندلوس نقش داشت، در بازدیدی که کارشناسان کشوری از روستا داشتند، نواقصی را بر اساس معیارهای جهانی مشاهده کردند که نیاز به رفع آنهاست، اگر نه کندلوس می‌توانست به جای یکی از دو روستای ثبت جهانی باشد که در یادداشت از آنها نام برده شد.
بنابراین کندلوس نیازمند آسیب‌شناسی بیشتر و رفع نقصان‌ها در بازه زمانی یک ساله است که مجدداً معرفی شود. اما این بار با کارگروهی به ریاست عالی‌ترین مقام دولت در استان و ترکیب دستگاه‌ها و نهادهایی که متولی رفع نواقصی هستند که موجب عدم اخذ امتیاز کامل کندلوس می شود.
