میدان غیر کارشناسی شده شهدای مدافع حرم یا بازی مار و پله

میدان شهدای مدافعان حرم از مراکز تاریخی و استراتژیکی شهر آمل است که این روزها به دلیل وجود گره ترافیک و معضلات شهری به یک آشفته بازار تبدیل شده است و آیتم‌هایی مانند تراکم جمعیت، بازار، ترافیک و سطح دسترسی به خدمات شهری را تحت الشعاع خود قرار داده و همین مهم بر ذهن مردم و بازاریان تأثیر منفی دارد و روح و روان آنها را به هم می ریزد. چنانچه ‌شهری چون آمل این روزها با آشفتگی‌های بسیاری روبرو است و حال از طرح‌های نیمه تمام شهری مانند سد هراز، مترو، فرودگاه، جاده هراز و گره ترافیکی که مانند یک سوهان اعصاب مردم و حتی مسافران و زائران مشهدالرضا(ع) را آزار می‌دهد و دیگر زیرساخت‌های شهری که بگذریم معضلاتی در این شهر وجود دارد که آملی ها را آشفته کرده است. وقتی در میدان پا می‌گذاری باید همه جوانب احتیاط را رعایت کنی چرا که از همه طرف به عنوان عابر پیاده محاصره می‌شوی ممکن است از یک سو با ویراژ یک موتورسوار از سویی با تاکسی‌ها و بوق خودروهای شخصی که عجله را فدای قانون می‌کنند و از طرفی دیگر موانع بتونی که وسط خیابان کشیده شده که باید عابر پیاده برای طی کردن این مسیر از جان خود مایه بگذارد. گرچه تاکنون اصول و قوانین بسیاری برای شهرسازی تدوین و تصویب شده و به اجرا نیز در آمده است ولی این قوانین تا کنون نتوانسته است از ساخته های ناهنجار و بی قاعده در شهر ها جلوگیری کند و آنچه امروزه در مورد میدان های شهری مطرح است چگونگی فرم، نوع استفاده و پیوند آنها با بافت شهری است؛ در حالی که اکثر میدان های نوساز شهری در ایران فاقد طراحی صحیح برای این ویژگی ها است و تنها از جنبه معماری قابل بررسی است و بیشتر، محوطه ای است که به آن میدان اطلاق می شود و در عمل به اشغال وسایل نقلیه درآمده و به کلی تغییر شکل یافته است که همین موضوعات صبح آمل را بر آن داشت تا در خصوص میدان شهدای مدافعان حرم، کنارگذر این میدان و نیز خروجی پل سوم به سمت هسته مرکزی شهر گزارش میدانی با تعدادی از کسبه های این مسیرها انجام دهد که نظر شما را به مطالعه آن جلب می کنم.
چشمم به رهگذری که منتظر تاکسی است می‌افتد از او درباره وضع این میدان می‌پرسم کناری رفته و می‌گوید: میدان شهدای مدافعان حرم برای ما آملی ها گذشته‌ای تاریخی دارد و هسته اصلی شهر است، اکنون با آشفتگی روبرو است و انگار این آشفتگی و نابسامانی قصد ندارد از این میدان رخت بردارد.
وی که خود را محمدی معرفی کرده می گوید؛ همه زمینه‌های اجتماعی، فرهنگی و … در این میدان خلاصه می‌شود ولی مدیران شهری هم در خواب غفلت قرار گرفته‌اند؛ وارد این میدان که می‌شویم آشفته می‌شویم یک طرف تاکسی، یک طرف ماشینهای پارک شده و مسافران و مردم هم در این وسط حیران و سرگردان مانده‌اند.
شهروند میانسال دیگری تاکسی او را وسط میدان پیاده می‌کند؛ از او درباره مصیبت‌های این میدان می‌پرسم که می‌گوید: چندین سال عمر از خدا گرفتم ولی مانند این یکسال اخیر در این میدان معضل و مشکل ندیدم این میدان که دیگر به حال خود رها شده است اگر مردم برای مسئولان مهم نیستند حداقل فکری برای آبروی شهر جلوی مسافران و میهمانانی که به آمل می‌آیند باشید.
احمدی اظهار می‌کند: تاکسی‌ها در این محدوده مسافران را پیاده می‌کنند و آنها باید یا عرض میدان مارپیچ و تو در تو را رد کنند یا با هزاران آیه و دعا کل میدان را دور بزنند تا از ترافیک و بار اعصاب آن راحت شوند؛ نمی‌دانم مسئولان با چه تدبیری این بلا را بر سر میدان آوردند؟
جعفری یکی از کسبه های خیابان فرهنگ در پاسخ به این سؤال که آیا حل گره ترافیک این میدان هم جزئی از ساماندهی بود، می‌افزاید: حذف گره ترافیک و عبور و مرور خودروهای سواری از این میدان به دلیل موقعیت خاص و استراتژیکی که برای شهر دارد امکان‌پذیر نیست ولی طرحی برای روان‌سازی و کاهش بار ترافیک آن وجود دارد و این میدان حلقه اتصال بین مرکز شهر و منطقه پرجمعیت بازار است و از نظر ترافیکی اهمیت دارد.
وی که یکی از میوه فروشان خوشنام شهر آمل است ضمن اظهار نارضایتی از وضعیت پیش آمده گفت؛ بسیاری از میدان های عمومی، محله ای ، ارتباطی و برخی از سایر میدان ها در محل تقاطع راه های شهری، ناحیه ای و محله ای پدید می آمدند . نقش و کارکرد اولیه و مهم این نوع میدان ها، جنبه ارتباطی داشت در حالتی که میدان پیش از یک طرح فکر شده ، در محل تقاطع راه ها پدید می آمد ، معمولاً ترکیب هندسی محل های اتصال راه ها به میدان ، تابع نظم و الگوی سازمان یافته ای نبود . اما در صورتی که یک میدان را که نخست طراحی و سپس احداث می کردند ، اگر امکان سامان دادن محل ورود همه راه ها به میدان وجود نداشت ، سعی می کردند که محل ورود حداقل یک یا چند راه مهم را در مکان های هندسی خاص و نقاط عطف میدان قرار دهند .
این شهروند کسبه در خصوص فلسفه وجود میدان و تعریف آن می گوید؛ میدان به عنوان فضای باز شهری در قلب یک منطقه شهری متراکم جای می گیرد، دارای کف سازی بوده و با ساختمان های متراکم محصور شده و خیابان هایی آن را احاطه کرده است چنانچه عناصری در آن قرار می گیرند که مردم را به طرف خود جذب و ارتباط و تماس بین آنها را تسهیل می کند. تراکم جمعیت در میدان و گره شهری در زیبایی فضا موثر است و آن را از سردی و بی روحی نجات می دهد و یکی از اثرگذارترین فضاهای شهری در ذهن شهروندان است تا حدی که به طور معمول ساکنان یک شهر، مناطق مختلف شهرشان را توسط میدان های آن از هم می شناسند و ساده ترین راه نشان دادن نشانی به یک غریبه را راهنمایی وی از طریق میدان به عنوان نقطه شاخص شهری می داننداما آنچه امروزه در مورد میدان های شهری مطرح است چگونگی فرم، نوع استفاده و پیوند آنها با بافت شهری است؛ در حالی که اکثر میدان های نوساز شهری در ایران فاقد طراحی صحیح برای این ویژگی ها است و تنها از جنبه معماری قابل بررسی است و بیشتر، محوطه ای است که به آن میدان اطلاق می شود و در عمل به اشغال وسایل نقلیه درآمده و به کلی تغییر شکل یافته است.
جعفری با بیان اینکه خیابانهای منتهی به میدان به حال خود رها شدند؛ گفت: در طراحی و اجرای پروژه میدان، هیچ ارزش و احترامی برای کسبه ها قائل نشدند و حتی از آنها نظرخواهی هم نکردند. نمیدانیم تصمیم گیرنده چه کسانی بودند و دستور از کجا و توسط چه کسانی صادر شد؟ مگر مردم نباید در جریان امورات باشند؟ در حالی که ارزش 300 دستگاه تاکسی در یک بنگاه یک دهنه مغازه تجاری نمی شود چرا تیشه به ریشه اقتصاد بازاریان مسیر پروژه زدند؟
وی خاطرنشان کرد: جلوی مغازه ما پارکینگ ماشینهای کسبه های سبزه میدان و شهروندان شده و با این معضل بیشتر مشتری های ما بخاطر نداشتن راه عبور پریده و هیچ نظارتی نیست و پاسخگویی وجود ندارد و ما در اینجا حبس شدیم و رانندگان در طول روز فقط دور خودشان می چرخند تا به آدرس مورد نظر برسند.
این کسبه آملی بیان کرد: مسئولان دست اندرکار رفتند ابرو درست کنند بدتر زدند چشمش را هم کور کردند مثل حکایت من و همکارانم که کاسبی مان کاملا از رونق افتاد چنانچه من بر اساس روزی ده میلیون چک می کشیدم و حداقل روزی 12 میلیون تومان فروشم بود اما در حال حاضر به زیر شش میلیون رسیده و این یعنی فاجعه!!! برای ادامه کار و تامین مخارج زن و بچه و چک های پاس نشده باید نزول کنم. به نظر شما یقه چه کسی را بگیریم؟ چرا این کار را با ما کردند؟
جعفری به تاریکی معابر در شبها اشاره کرد و گفت: شهرداری کجای کار است که از ساعت شش به بعد به غیر از مغازه های ما این مسیرها خصوصا پیاده روها در تاریکی مطلق به سر می برد و فضای به این بزرگی دریغ از یک روشنایی و حضور اراذل و اوباش هم به آن اضافه شده و با این اوضاع و احوال خانمها بخاطر نبود امنیت جرات رفت و آمد هم ندارند و برای همین منظور و با توجه به مراجعه و نامه نگاری های فراوان و عدم پاسخگویی آقایان مسئول پشت میز نشین فقظ شنونده هستند و انگار قدرت اجرایی ندارند و یا علم و تخصص این کار در وجودشان نیست و در جواب فقط گفتند ما رضایت شما را جلب می کنیم اما کی و کجا را خدا می داند!!!!
وی با بیان اینکه عوارض از ما ولی درآمدزایی برای شورا و شهرداری است؛ تصریح کرد: جای سوال است هنگام ساخت تا به امروز یک نفر ما کسبه ها را در جریان نگذاشت و آدم حساب نکرد. اعضای شورا مگر با رای ما انتخاب نشدند؟پس چرا گزارش نمی دهند؟ قبل از رای گیری ما ارباب و آنها رعیت بودند اما انگار ورق برگشت و جا عوض شده پس نگاهی هم به این جماعت که اگر صبرشان لبریز شود انقلاب خواهند کرد داشته باشید و به خواسته های ما یک با کسبه ها شفاف باشند و آنها را در جریان کار قرار دهند، دوم فکری بحال روشنایی اینجا بکنند و سوم اینکه راهنمایی و رانندگی با حضور و نظارت خود در ورودی و خروجی تابلوی توقف ممنوع را نصب کنند تا رانندگان سرخود نبندند.
مهدوی با بیان این مطالب معتقد است؛ اظهار نظر در مورد پروژه ای که انجام شد و در حال استفاده هم می باشد بیهوده است و فایده ای هم ندارد و حتی از منظر نوشدارو پس از مرگ سهراب هم نمی شود به آن نگاه کرد چرا که طرحی بوده ناکارامد و نابخردانه که با پیاده شدنش باری هم از دوش شهروندان در حوزه راه و ترافیک برداشته نشد. چنانچه در کشورهای پیشرفته وقتی بخواهند طرحی را پیاده کنند مخصوصا در حوزه شهری نظر کارشناسان و منتقدان و مخالف و موافق را می گیرند و برآیند آن را پیاده می کنند و اینطوری نیست که فقط از اشخاصی خاص مشورت بگیرند و خلاف اظهارات مخالفین و موافق موافقین عمل کنند. اما متاسفانه در ایران بالاخص شهر ما همه چیز باری به هر جهت است و هر کسی هر تفکری را در سر می پروراند، شب نقشه می کشد و صبح عملیاتی می کند و در همان حین متوجه نواقص زیادی می شوند و دوباره خرابش می کنند مثل پروژه فعلی که توسط شخصی که دکتری دارد و از منتصبین به آقایان مسئولین کشوری است بدون نظرخواهی از حداقل کسبه های اطراف میدان که سهامداران واقعی می باشند و در این میان ضربات روانی غیر قابل جبرانی را نیز متحمل و به عبارتی نابود شدند اقدام به انجام کار نمودند.
وی که از مدافعین حمایت از حقوق شهروندی است در ادامه گفت: اکثر قریب به اتفاق کسبه ها و مغازه داران مستاجر هستند و با مبلغی ماهانه 8 تا 10 میلیون تومان اجاره قرارداد بستند که ناگهان پروژه ای در عرض دو ماه پیاده شده و همه را نابود کرد و فقط جسمی ناتوان و دغدغه ای پریشان برایشان به یادگار گذاشته است و این تازه بعد روانی موضوع می باشد و منظر ترافیکی که دیگر خود داستانی مجمل از این حدیث می باشد که اگر بار ترافیکی از روی پل برداشته شود و روی این خط بیفتد چه فاجعه ای به وجود می آید و پیرو آن تمام خروجی خیابان فرهنگ از میدان هفت تیر سابق به سمت پارک فقط یک ماشین می تواند عبور کند. سوال اینجاست چطور آقایان می توانند معضل ترافیکی شهر را با این خیابان تنگ و باریک حل کنند؟ حال نمیدانیم شاید این طرح طرح پیشنهادی آقای دکتر نبود و کارفرما مخالفت کرد و یا شاید آن را دستکاری کردند ولی ماحصل طرح یک فاجعه بیش نیست.
مهدوی با طرح این سوال که با اجرای پروژه فوق چه باری از مشکلات بخش ترافیکی و مبلمان شهری برداشته یا کم شده؟اظهار داشت: شواهد و قراین خود نشان دهنده ناکارامدی آن بوده و با یک بررسی میدانی و تحقیق ساده پی می برید که نه تنها بار ترافیکی کم نشده بلکه بیشتر هم شده است.
کامیاب یکی دیگر از کسبه های خیابان فرهنگ هم به جمع مخالفان طرح انی اضافه شد و گفت: برای اجرای کنارگذر میدان شهدای مدافعان حرم آمل دیواربتنی، جدول کاری، زیرسازی، آسفالت، روشنایی و ایجاد فضای سبز در مدت کمتر از یک ماه به همت واحد طراحی و نظارت و نیز واحد عمرانی شهرداری اجرا شد اما با اجرای طرح ترافیکی روبروی هتل شهر و دم پل برای بهسازی و پیاده روسازی با یکطرفه کردن خیابان، نقطه اتصال دو بیمارستان شهر را جدا کردند و حتی خط ویژه ای هم در نظر نگرفتند تا خانواده ها در شرایط خاص برای نقل و انتقال بیماران مشکلات زیادی را متحمل نشوند.
مساله مهم تر بحث اقتصادی کسبه ها و شهروندان ما بوده است که از زمان شیوع کرونا تا کنون دچار تزلزل شد و امید همه به روزهای پساکرونایی بود که آن هم با ایده های غیر کارشناسانه مسئولان دلسوز به کل به فنا و نابودی رفت و اکثرا از هتل شهر تا خیابان مهدیه و خیابان و کوچه های منتهی به هلال احمر و فرهنگ 95 درصد مستاجرند و کمترین اجاره هم 10 میلیون تومان می باشد حال با این اوضاع و نبود رونق اقتصادی مردم در وضعیت بدی به سر می برند.
وی افزود: کجای دنیا دیدید میدان اصلی شهر ایستگاه تاکسی باشد؟ چنانچه در شهرها خصوصا شهرهای بزرگتر 150 متر قبل و بعد از میدان توقف و سواره و پیاده کردن مسافر ممنوع است و این میدان تبدیل به پارکینگ تاکسی و انواع خودروها شده است در حالی که اگر نظر به جایگاه تاکسی بود با یک نقشه مهندسی و هندسی زیر پل را مرکز استقرار قرار می دادید نه اینکه با این هجمه از ماشین حتی پیاده رو سازی را هم زیر سوال بردید!!!! نکته مهم اینکه آیا در طرحی که ارایه می شود انتظارها و سلیقه های گروهی مختلف مردم به اندازه کافی رعایت می شود یا خیر؟ و در همین جا تفاوت آشکار بین معماری و طراحی شهری و سایر هنرها به طور مشخص روشن می شود؛ زیرا برای مردم میدان شهری فضایی است که از آن استفاده های مختلفی می شود و این قابلیت در استفاده روزانه مردم از آن مشخص خواهد شد. امروزه در شهرهای ما میادینی طراحی شده که بر گرفته از ذوق معماری و ابتکارات شهرسازی و معماری داخلی نیست. این فضاها بدون توجه به فرهنگ ساکنان شهرها و همچنین نیازهای فوری و روزمره شان طراحی می شود و صرفا جنبه صوری و زیبایی ظاهری دارد. از این رو باید به اهمیت میدان ها و میزان تاثیر فضایی آنها در شهرها و همچنین رابطه آن با هویت ساکنان این شهرها بیشتر توجه کرد.
کامیاب تصریح کرد: یکی از عوامل کیفی در شهرها ایجاد آرامش در آنهاست که طراحی فضاهای شهری می تواند بسیار موثر باشد. البته کاربرد اجتماعی و اقتصادی آن به مراتب بیشتر از کاربرد دسترسی مد نظر است; اما امروزه به علت دوری و بی توجهی به سبک های ایرانی – اسلامی سبک های اصیل ایرانی در طراحی ها، به ویژه طراحی میدان شهری کمرنگ شده است.
وی با اشاره به اینکه این سوال همواره مطرح است که طراحی میدان شهری باید چگونه باشد؟ یک میدان چه نقشی در شهر ایفا می کند؟آیا صرف زیبایی کافی است؟ آیا میدان ها باید به اشکال زیبایی مزین شوند؟ نقش میدان از نظر هویت بخشی به شهرها چگونه است؟ میدان های شهری در تامین آرامش روحی و روانی شهروندان چه نقشی ایفا می کنند؟ خاطرنشان کرد: طراحی میدان ها، موضوع پیچیده ای است که بی توجهی به آن و توجه به قضایای ظاهری می تواند ما را از نظر شناخت نقش و اهمیت میدان ها باز دارد. میدان ها باید به گونه ای طراحی شوند که علاوه بر نشان دادن هویت شهر، کالبد وجودی سالیان دراز شهرها را نیز به نمایش بگذارند. از این رو شهر خوب باید دارای ساختارهای مطلوب نیز باشد.
این کسبه با بیان اینکه مگر شهرداری کارشناس ندارند؛ گفت: شکل هندسی این میدان شبیه بازی مار و پله هست و انگار غیرکارشناسی طراحی و اجرایی شده و هیچ تفکری پشت آن نبوده و شهروندان هنوز گیج و سردرگم خیابانها هستند و بیشتر رانندگان از مسیرهای مختلف با سختی رفت و آمد می کنند و حتی یک بریدگی در زیر پل وجود ندارد.
یکی از رانندگان با سابقه تاکسی هم می گوید؛ از زمان ساخت میدان شهدای مدافع حرم تا به امروز مشکلات مان بیشتر از گذشته شد و برای رفت و آمد از خیابانی به خیابان دیگر مثل کلاف سردرگم فقط دور خودمان می پیچیم و دست آخر سر خانه اول بر می گردیم.
وی که خود را احمدی معرفی کرده توضیح داد؛ آمل شهر کوچکی است با کوچه پس کوچه ها و میدانهایی که اگر یک بار از آنها رد شده باشی خیلی خوب در خاطرت باقی می ماند اما این روزها احساس می کنیم تهران هستیم و برای عبور از این میدان و رسیدن به آدرس مورد نظر از دیگران راهنمایی می گیریم.
جلسه و صحبت‌ها و بحث و جدل‌های مسئولان را با این امید کنار می‌ گذاریم تا در آینده فکری به حال این میدان مهم شهر شده باشد تا در نگاه گردشگران، آمل یک کلان‌شهر فرهنگی به تمام معنا باشد و مردم شهر هم از این «بازار شام» آسوده خاطر باشند. به نظر می رسد ضعف مدیریتی در شهر باعث گسستگی برنامه ریزی ها و مدیریت معضلات و مشكلات شهر شده است و این امر خود را در لایه های مختلف امور شهر نشان می دهد.